Seks met onmachtige

Seks met een onmachtige

Artikel 244 van het Wetboek van Strafrecht stellen ontuchtige handelingen strafbaar met personen die om uiteenlopende redenen hun wil niet of onvoldoende duidelijk kunnen maken. Tot 1 juli 2024 was dit strafbaar gesteld in de artikelen 243 en 247 van het Wetboek van Strafrecht. De wet onderscheidt een aantal mogelijke situaties.

Varianten

Bewusteloosheid, verminderd bewustzijn of lichamelijke onmacht
In dergelijke gevallen is er een fysieke reden waarom de ander niet in staat is om zijn/haar wil kenbaar te maken. Bij volledige bewusteloosheid is dit het meest duidelijk. Het kan echter ook gaan om verminderd bewustzijn, bijvoorbeeld indien iemand behoorlijk onder invloed is van alcohol of drugs. De ander hoeft dan niet geheel van de wereld te zijn, maar er moet sprake zijn van een toestand waarin diegene geen weerstand meer kan bieden aan de seksuele verlangens van een ander. Tot slot kan er sprake zijn van lichamelijke onmacht, waaronder bijvoorbeeld diepe slaap wordt verstaan.

Onvoldoende in staat de wil te bepalen of kenbaar te maken
In deze gevallen is er bij de ander sprake van een gebrekkige ontwikkeling of stoornis waardoor diegene niet of onvoldoende in staat is de eigen wil te bepalen of kenbaar te maken wanneer het gaat om seksuele gedragingen. Denk daarbij bijvoorbeeld aan personen met dementie. Indien beide betrokkenen lijden aan een dergelijke stoornis hangt het van de specifieke omstandigheden af of er sprake is van strafbaar gedrag.

Seksueel binnendringen of ontuchtige handelingen?
Ook hier wordt weer onderscheid gemaakt tussen ontuchtige handelingen en seksueel binnendringen. Indien er sprake is van seksueel binnendringen valt het onder artikel 242 Sr (schuldverkrachting) of artikel 243 Sr (opzetverkrachting) en overige ontuchtige handelingen vallen onder artikel 240 Sr (schuldaanranding) of 241 Sr (opzetaanranding).

Nieuwe wetgeving

Per 1 juli 2024 is de Wet Seksuele Misdrijven in werking getreden en zijn meer handelingen strafbaar gesteld. Nota bene: bij zedendelicten die vóór 1 juli 2024 zijn gepleegd, geldt de oude wetgeving!

De achterliggende gedachte achter deze wet is dat de afgelopen jaren de maatschappelijke opvatting, over welk seksueel gedrag grensoverschrijdend en strafwaardig is, is veranderd. De sociale norm is dat het onacceptabel is
wanneer seksueel contact niet berust op vrijwilligheid en gelijkwaardigheid, óók als er geen dwang aan te pas komt.

Meer vormen van seksueel grensoverschrijdend gedrag, ook online, zijn strafbaar gesteld en straffen zijn verhoogd. Voor aanranding en verkrachting hoeft geen sprake meer te zijn van (fysieke) dwang. Ook seksuele intimidatie en sexchatting zijn strafbaar gesteld.

Bij de oude wet moest voor aanranding en verkrachting dwang worden bewezen. Van dwang is sprake wanneer de
dader omstandigheden creëert of misbruik maakt van de omstandigheden, dat een ander niet anders kan dan de
seksuele handelingen ondergaan. Er moest, kortom, sprake zijn van gedwongen seksuele handelingen.

Om verkrachting of aanranding aan te tonen, is door de nieuwe wet geen bewijs meer nodig dat iemand is gedwongen. Het is strafbaar als duidelijk was dat de ander geen seks wilde, maar iemand toch heeft doorgezet. Als er bewijs is van dwang, dan kan de dader een zwaardere straf krijgen. In de Wet seksuele misdrijven is het gebruik van dwang dus geen voorwaarde meer voor strafrechtelijke aansprakelijkheid, maar een strafverzwarende delictsvorm van de opzetdelicten.

De nieuwe wet maakt onderscheid tussen opzet en schuld bij aanranding en verkrachting.

De delicten aanranding en verkrachting worden in de Wet seksuele misdrijven vervangen door in totaal zes
strafbaarstellingen:
1) schuldaanranding (artikel 240),
2) opzetaanranding (artikel 241, eerste lid)
3) gekwalificeerde opzetaanranding (artikel 241, tweede lid);
4) schuldverkrachting (artikel 242)
5) opzetverkrachting (artikel 243, eerste lid)
6) gekwalificeerde opzetverkrachting (artikel 243, tweede lid)

Zowel bij opzet als bij schuld, is er seksueel contact geweest terwijl iemand dat niet wilde. En waren duidelijke signalen aanwezig dat iemand het niet wilde die de dader heeft opgemerkt of had moeten opmerken.

Het verschil tussen opzet en schuld zit in de houding van de dader. Bij schuld gaat de dader er ten onrechte van uit dat de ander seksueel contact wil. Dit terwijl er signalen waren waaruit de dader had kunnen opmaken dat dit niet het geval was. Het cruciale verschil tussen opzet en schuld ligt in de mentale houding van de dader als de ander niet wil.

Zie deze link voor meer informatie vanuit de overheid, waaraan bovenstaande informatie ook mede is ontleend.

Schuldaanranding of -verkrachting

Bij schuldaanranding of – verkrachting gaat de dader er – ten onrechte – van uit dat de ander seksueel contact wil. Dat bij de ander de wil ontbrak, had de dader echter kunnen opmaken uit signalen (zoals heel stil liggen) of opmerkingen (zoals ‘ik vraag me af of ik hier wel aan toe ben’). Daarmee had de dader ‘ernstige reden om te vermoeden’ dat de ander niet wilde, maar heeft hij signalen verkeerd ingeschat.

Opzetaanranding of -verkrachting

Bij opzetaanranding of -verkrachting weet de dader dat de ander geen seksueel contact wil, maar gaat toch door. Of de dader is zich bewust van de mogelijkheid dat de ander niet wil, maar neemt die mogelijkheid voor lief. De dader heeft in dat geval een onverschillige houding. Van opzet is in ieder geval sprake wanneer de ander ‘nee’ of ‘ik wil dit niet’ zegt en de dader gaat toch door.

Gekwalificeerde opzetaanranding of -opzetverkrachting

Van gekwalificeerde opzetaanranding of gekwalificeerde opzetverkrachting is sprake bij gebruik van dwang, geweld of bedreiging rondom de aanranding of verkrachting.

Aanranding en verkrachting van kinderen

Voor aanranding en verkrachting van kinderen zijn er specifieke strafbaarstellingen, te weten:
• aanranding en verkrachting in de leeftijdscategorie 16 tot 18 jaar (artikelen 245-246 Wetboek van Strafrecht);
• aanranding en verkrachting in de leeftijdscategorie 12 tot 16 jaar (artikelen 247-248 Wetboek van Strafrecht);
• aanranding en verkrachting in de leeftijdscategorie beneden 12 jaar (artikelen 249-250 Wetboek van Strafrecht).

Geen fysiek contact

Van aanranding en verkrachting kan ook sprake zijn in gevallen waarin geen fysiek seksueel contact plaatsvindt
tussen dader en slachtoffer, maar wel sprake is van relevante seksuele interactie tussen dader en slachtoffer (dit betreft het nu al geldende “interactiecriterium” op basis van de jurisprudentie van de Hoge Raad). Hieronder kunnen ook seksuele handelingen vallen die op afstand, bijvoorbeeld via een webcam, door een slachtoffer worden verricht aan het eigen lichaam of handelingen aan of met het lichaam van een slachtoffer waarbij een derde betrokken is.

© Informatieblad Wet seksuele misdrijven

Strafmaat

Voor de strafmaxima van aanranding en verkrachting gelden de volgende uitgangspunten:

• Voor opzetdelicten geldt een hoger strafmaximum dan voor schulddelicten
• Bij gekwalificeerde delictsvormen – dan is dwang, geweld of bedreiging toegepast – geldt een hoger strafmaximum dan voor het basisdelict;
• Bij aanranding en verkrachting van kinderen maakt de wet onderscheid tussen drie leeftijdscategorieën van slachtoffers:
  • de leeftijdscategorie 16 tot 18 jaar;
  • de leeftijdscategorie 12 tot 16 jaar; en
  • de leeftijdscategorie tot 12 jaar.
• Bij jonge slachtoffers gelden hogere strafmaxima.

Globaal gesproken kan worden gezegd dat de strafmaxima voor aanranding en verkrachting zijn verhoogd. Een overzicht van de huidige strafbaarstellingen:

Het Openbaar Ministerie hanteert bij de te eisen straf uitgangspunten die doorgaans neerkomen op een onvoorwaardelijke gevangenisstraf. Het zal duidelijk zijn dat de hoogte van een uiteindelijke straf – zoals in alle strafzaken – af zal hangen van de precieze omstandigheden. Er wordt bijvoorbeeld rekening gehouden met de aard van de seksuele handelingen en het geweld, de leeftijd van het slachtoffer en het strafblad van verdachte.